Sifaka-moeders

Het is inmiddels alweer een flinke tijd geleden dat ik een blogpost heb geschreven, wat er alles mee te maken heeft met hoe druk ik het heb! Op een doordeweekse dag sta ik op om 5:30, ontbijt om 6:30 en ga het veld in om 7:30. Vervolgens ben ik in het veld tot 16:30, waarna ik meestal te uitgeput ben om iets te doen. Avondeten is om 18:30 en meestal slaap ik om een uur of 21:00 al, om de volgende dag hetzelfde te herhalen. De hele dag volg ik de sifakas, waardoor ik aan het einde van de dag altijd uitgeput ben. En de hellingen zijn hier zo steil en hoog, zeker voor een Nederlander!

De plek waar ik verblijf heet Centre ValBio, wat kort is voor 'centre for the valuing of biodiversity'. Dichtbij het onderzoekscentrum is het dorp Ranomafana, wat in het Malagassisch letterlijk 'heet water' betekent. Het dorp is genoemd naar de warmwaterbronnen die er zijn. Genoemd naar het dorp is dan weer het nationaal park, Ranomafana National Park. Een flink stuk regenwoud is hier beschermd omdat er bijzondere lemuren leven. Het park is in 1991 opgericht door Patricia Wright, mijn begeleidster voor mijn onderzoek. Zij ging in dit regenwoud op zoek naar de greater bamboo lemur, een soort die uitgestorven werd geacht. Niet alleen vond ze die greater bamboo lemur, maar ze ontdekte hier ook een nieuwe soort, die ze de golden bamboo lemur noemde. Het is best een gaaf verhaal hoe dat allemaal heeft geleid tot het nationaal park en centre ValBio, wat allemaal te lezen is in haar boek 'for the love of lemurs', ik zou het zeker aanraden.

Een andere soort lemuur die ook in het park leeft is de Milne-edward's sifaka. Sifakas leven in groepen van 3-8 individuen, met een dominant vrouwtje en haar volwassen of onvolwassen kinderen. Helemaal onderin de rangorde staat het mannetje, zoals ook bij veel andere soorten lemuren. Wetenschappers denken dat de vrouwelijke dominantie is ontstaan door het onvoorspelbare klimaat van Madagascar. Soms zijn er cyclonen, soms zijn er droogtes, wat overleven moeilijk kan maken. Om nog iets van voortplanting te hebben moeten de jongen de beste kans op overleving krijgen die mogelijk is. Daarom is het van levensbelang dat de zwangere vrouwtjes het beste voedsel krijgen, en hierdoor is dominantie bij de vrouwtjes ontstaan.

Mijn onderzoek gaat over het gedrag van de zwangere sifaka vrouwtjes. Want wat doen ze nog meer om hun jongen de beste kans te geven die ze kunnen, gedurende de zwangerschap en na de geboorte? Ik kijk of de vrouwtjes anders gaan eten, hun energie anders gaan besteden en of hun sociale interacties met alle andere leden van de groep veranderen. Om dit uit te vinden zit ik dus de hele dag te kijken naar wat de sifakavrouwtjes doen. Elke vijf minuten schrijf ik op wat ze aan het doen is, wat ze eet, hoe hoog in de boom ze zit, welk groepslid het dichtst bij zit etc. etc. Dit doe ik niet in mn eentje natuurlijk, ik heb altijd twee gidsen bij me. Georges en Ralisou gidsen me door het bos heen en helpen me met het observeren van de sifakas. Ze schatten de afstanden voor me en weten de namen van alle planten die de sifakas eten. Ze zijn ook ontzettend goed in het vinden van de sifakas iedere ochtend, en weten precies welk individu mijn zwangere vrouwtje is.

Dan hebben ze ook ieder nog hun eigen taak. Georges blijft bij mij en probeert me altijd in de beste positie te krijgen om de sifaka te zien. Hij loodst me ook door de moeilijkst begaanbare stukken zoals steile modderhellingen en over rivieren. Na twee maanden zijn we ontzettend goed op elkaar ingespeeld en weet hij precies welke hellingen en sprongen ik wel kan halen, en welke ik meer hulp bij nodig heb.

Soms kunnen de sifakas best snel zijn, en hoewel de gidsen ze goed kunnen bijhouden ben ík helaas niet zo snel. Daarom heb ik ook Ralisou. Waar Georges bij mij blijft, blijft Ralisou bij het vrouwtje. Hij schreeuwt naar me wat ze aan het doen is als ik te ver weg ben, en als we heel ver van elkaar vandaan raken communiceren Georges en Ralisou door walkietalkies zodat ik geen observaties mis. Met z'n drieën zijn we een heel goed team en heb ik al vele uren aan data verzameld.

Ik vind het heerlijk om de hele dag achter sifakas aan te lopen, het is heel meditatief. Want als de sifakas niets doen voor een uur, dan doen wij dus ook niets voor een uur. En we mogen geen dutje doen, want we moeten blijven opletten of er iets veranderd. Het is dus net Mindfulness. Sommige momenten is het ook heel stressvol, als we achter de sifakas aan moeten rennen. Maar de momenten dat ze super dichtbij komen en je recht aankijken zijn het beste. Diep oranje ogen en een prachtige snuit, ik ben echt van ze gaan houden. Dus sta ik de volgende dag weer om half zes op, en sleep me alle heuvels over, om nog een dag data te verzamelen.